GELUK GEHAD

‘Wij hebben geluk gehad dat Kees heel goede stervens­begeleiding kreeg van onze huisarts. Op een gegeven moment kwam ze iedere week langs om te horen waar hij last van had en wat ze konden doen om zijn kwaliteit van leven zo goed mogelijk te houden. “Sterven is hard werken”, zei ze, “want er is zoveel om los te laten.” Daar had ze helemaal gelijk in. Ik heb dat bij Kees zien gebeuren. Op een gegeven moment werd dat proces van loslaten ingezet, waarna hij met behulp van palliatieve sedatie rustig is overleden.’   •

BEHOORLIJK TELEURGESTELD

‘Dat was ook wat de specialist zei die hem wilde helpen. Onze antroposofische huisarts had aangegeven geen euthanasie te willen verlenen. Daar was Kees behoorlijk teleurgesteld over. Zo kwam hij uit bij zijn specialist, die hij al zes jaar kende. Ik regelde een gesprek met de specialist, Kees en een van zijn zoons, maar daar deed meneer zijn mond niet open. Achteraf zei hij dat hij die jongen dat toch niet aan kon doen. Misschien was het te verwachten geweest, gezien hun normale contact. De zondagen hadden we gereserveerd voor bezoek van de kinderen. De gesprekken die ze dan hadden gingen altijd over het nieuws, of over sport. Het ging niet echt dieper. Ik wilde een gesprek tussen hen wel faciliteren, maar het niet zelf voeren. Dat was iets tussen hen.’ 

MEER OVERGAVE

‘Kees bleef het over euthanasie hebben en vroeg of ik wel naast hem zou komen zitten, ondanks mijn bezwaren. Dat wilde ik alleen overwegen als hij eerst een gesprek met zijn kinderen zou hebben. Hij wist niet goed wat hij tegen hen moest zeggen. Mijn suggestie was ze te bedanken en te zeggen dat hij trots op ze was. En te vragen of er nog over dingen gesproken moest worden. Uiteindelijk stemde hij in. Dus belde ik zijn middelste zoon, bij wie ik hetzelfde verhaal afstak. Blijkbaar maakte dat iets los, want toen hij aanbelde was het eerste wat hij zei: “Ik weet nog zo goed dat ik 35 jaar geleden uit school kwam en dat ze me vertelden dat mijn moeder dood was.” Ik ben koffie gaan zetten en heb ze laten praten. Ik geloof dat het een goed gesprek is geweest. Ook met mijn dochter heeft Kees een goed gesprek gehad. Kort daarna verslechterde zijn situatie zo snel dat de hele euthanasie eigenlijk niet meer ter sprake kwam. Er was iets in hem veranderd. Hij werd zachter, er was meer overgave.’

foto: Josje deekens

Naam: 
Elisabeth van der Meer (68) 
Woonplaats: 
Capelle aan de IJssel 
Werk: 
spiritueel visionair en coach

Martien Versteegh

GEEN NVVE • LID 

EEN HEEL ANDER NIVEAU

‘Ik ben geen voorstander van euthanasie. Ik vind dat overlijden een beslissing is van je ziel en niet van je verstand. Met je verstand doe je ook boodschappen. Dat is een heel ander niveau. Natuurlijk maakt iedereen zijn eigen keuze. Ik heb mensen in mijn omgeving gehad die er wel voor kozen. Dat is natuurlijk hun goed recht. Ik geloof alleen dat het beter is als iemand zou vragen om betere levensbegeleiding en het proces verder natuurlijk laat verlopen. Dat is in ieder geval de manier waarop ik het zelf wil.’

NIET MET HEN OVER GESPROKEN

'Bij mijn man speelde nog iets anders mee. Zijn drie zoons hebben op jonge leeftijd hun moeder verloren. Daar was helemaal niet met hen over gesproken. Hoewel dat ruim dertig jaar eerder was, vond ik dat ze niet nog een keer met zo’n situatie geconfronteerd moesten worden. Toen Kees over euthanasie begon, liet ik hem weten dat hij het daar dan in ieder geval met zijn kinderen over moest hebben.’