De Stichting Levenseinderegie wil dat de Tweede Kamer haar Wetsvoorstel Levenseinderegie bespreekt. Daarvoor zijn 40.000 handtekeningen nodig. De NVVE steunt het doel van meer zelfbeschikking, maar wil dat op een andere manier realiseren.
De Stichting Levenseinderegie vindt dat onder de huidige euthanasiewet, de Wet toetsing levensbeëindiging op verzoek en hulp bij zelfdoding (Wtl), geen sprake is van zelfbeschikking en autonomie. Voorzitter Wim van Dijk: ‘Volgens de Wtl is euthanasie alleen mogelijk bij een medische aandoening. De arts bepaalt vervolgens of er sprake is van ondraaglijk en uitzichtloos lijden. Bij een voltooid leven krijg je nu geen euthanasie.’
Om dit te veranderen, maakte de Stichting Levenseinderegie een wetsvoorstel. In dit voorstel checkt een levenseindebegeleider alleen of een stervenswens vrijwillig en weloverwogen is en of de persoon goed geïnformeerd is over behandelmogelijkheden. Van Dijk: ‘Het is niet aan iemand anders om over jouw lijden te beslissen. Dat kan jij alleen zelf. Bij wilsonbekwaamheid geldt de wilsverklaring die is opgemaakt in wilsbekwame toestand. De wettelijke vertegenwoordiger mag dan beslissen.’
Er zijn twee grote verschillen tussen het voorstel van de Stichting Levenseinderegie en het Wetsvoorstel Voltooid Leven van D66. Het voorstel van D66 gaat uit van een wet náást de Wtl, de Stichting Levenseinderegie wil één integrale wet voor iedereen, ziek of niet ziek. Het tweede verschil is dat D66 een leeftijdsgrens stelt van 75 jaar; het voorstel van de stichting van Wim van Dijk doet dat niet. Als de levenseindebegeleider (iemand gespecialiseerd in medische, psychiatrische, psychologische of zingevingsproblematiek) heeft gecontroleerd of aan de twee eisen is voldaan, kan hij de euthanasie verzorgen. Dat gaat net als nu, via een infuus of een drankje.
Bij wilsonbekwaamheid mag de levenseindebegeleider, de aanwezige arts of een naaste de euthanasie uitvoeren, zonder strafbaar te zijn. Als garantie voor medische zorgvuldigheid is altijd een arts uit een vrijwilligerspoule aanwezig. Van Dijk: ‘In ons voorstel is sprake van een optimale zelfbeschikking en autonomie.
Middel X is niet nodig, omdat de persoon euthanasie krijgt.’
De algemene ledenvergadering (ALV) van de NVVE besliste in juni 2022 dat de NVVE een ander pad kiest naar meer zelfbeschikking. Er is toen uitvoerig gesproken over een soortgelijk voorstel als van de Stichting Levenseinderegie. Bestuursvoorzitter Fransien van ter Beek zegt: ‘Het voorstel klinkt zonder meer sympathiek. De NVVE is vanzelfsprekend ook voor meer zelfbeschikking; dat is de kern van ons gedachtegoed. De doelen van de NVVE en de Stichting Levenseinderegie zijn hetzelfde. Maar de ALV besloot dat meer zelfbeschikking geregeld moet worden met een wet náást de Wtl. De Wtl, die de medische route naar euthanasie regelt, functioneert uitstekend. Veel mensen zijn en worden daarmee geholpen. Het is gevaarlijk aan die wet te gaan morrelen. Daarom vinden wij dat zelfbeschikking voor mensen die niet ziek zijn maar wel een stervenswens hebben, in een aparte wet geregeld moet worden. De ALV van juni 2022 droeg het bestuur op te beschermen van wat al bereikt is.’
Wim van Dijk ziet het risico van een verslechtering niet: ‘De verkiezingsprogramma’s voor de verkiezingen in 2023 laten zien dat een overgrote meerderheid in de Tweede Kamer op z’n minst de huidige euthanasiewet wil behouden. Er zijn ook minstens drie partijen die hulp bij zelfdoding uit het strafrecht willen halen. En verschillende opinieonderzoeken laten zien dat een grote meerderheid van de Nederlanders vindt dat ook bij een voltooid leven hulp bij zelfdoding mogelijk moet zijn. De tijd is rijp voor ons voorstel.’
De NVVE werkt momenteel aan de Meerjaren–strategie 2026-2030, omdat de huidige strategie eind 2025 afloopt. Tijdens de ALV in december 2024 werd ingestemd met drie leidende ambities. Dat zijn: brede maatschappelijke bewustwording over het levenseinde, optimale benutting van de bestaande mogelijkheden voor goede en humane levenseindezorg en het verruimen van de mogelijkheden tot zelfbeschikking. In de nieuwe strategie wordt uitgewerkt hoe de NVVE deze ambities wil verwezenlijken. Bij het verruimen van de mogelijkheden tot meer zelfbeschikking zal opnieuw worden bekeken wat de meest kansrijke opties zijn. •
Meer informatie over het wetsvoorstel: levenseinderegie.nl.
Stichting Levenseinderegie wil veel ruimere
euthanasiewet
'De NVVE laat haar geesteskind nu los en maakt het daarmee breed beschikbaar’, zei minister Edith Schippers van Volksgezondheid in 2017, ‘en dat verdient een groot compliment’.
Dat geesteskind was de niet-reanimerenpenning en amper tien jaar oud toen het in een nieuw oudergezin werd geplaatst. Nu, inmiddels acht jaar verder, is de penning terug op het oude en trotse nest, bij de NVVE. Kosten: 40 euro voor leden van de NVVE. De penning is nu ook beschikbaar voor niet-leden voor 55 euro. Willen niet-leden kennismaken met de NVVE, dan kunnen ze kiezen voor een eenjarig introductielidmaatschap van 15 euro met de penning voor de ledenprijs.
De Tweede Kamer was in 2017 weliswaar blij met de door de NVVE bedachte en inmiddels officieel erkende niet-reanimerenpenning, maar wilde dat die niet gekoppeld was aan het verplichte lidmaatschap van een vereniging. De NVVE had voet bij stuk kunnen houden, maar streefde er nu eenmaal naar dat de penning zo breed mogelijk verkrijgbaar en inzetbaar zou worden. Vanuit de NVVE bezien klopte dus de dramatiek in Schippers’ woorden ‘geesteskind’ en ‘loslaten’ toen akkoord werd gegaan met de overdracht aan Patiëntenfederatie Nederland.
De geschiedenis van de penning getuigt van een creatieve geest. Al in 1997 introduceerde de NVVE een zogeheten niet-reanimerenpas, een kaartje met daarop de naam, geboortedatum, foto en handtekening van de drager die niet gereanimeerd wilde worden. Maar hulpverleners gaan in de regel meteen aan de slag met reanimeren en zoeken niet eerst in broekzakken of portefeuilles naar een pasje. Vandaar dat een aanvullende penning aan een halsketting beschikbaar werd gesteld die verwees naar het pasje. In 2006 verving de NVVE beide door een gepersonaliseerde niet-reanimerenpenning. Die maakte voor hulpverleners direct duidelijk wie de drager was en wat zijn intentie ermee was.
De officiële erkenning kwam een paar jaar later. Minister van Volksgezondheid Ab Klink verklaarde in 2010 dat de penning van de NVVE vanaf dat moment werd beschouwd als een schriftelijke wilsverklaring en dus rechtsgeldig is. Sindsdien valt de penning onder de Wet op de Geneeskundige Behandelingsovereenkomst (WGBO). Daarin staat dat schriftelijke wensen van patiënten die zich niet meer kunnen uitspreken over hun behandeling gerespecteerd dienen te worden door hulpverleners.
Al vanaf de geboorte van deze vondst van de NVVE was het succes enorm. Zeker zodra er weer eens aandacht voor de penning was in de media stroomden de verzoeken binnen. Zoals in 2014 na een artikel in het Algemeen Dagblad, toen in een week tijd 1.700 penningen werden besteld. In het laatste jaar dat de penning onder de hoede was van de NVVE kwamen 4.529 aanvragen binnen. Leden betaalden er 37,50 euro voor, veel minder dan de werkelijke kosten. Desalniettemin heeft de NVVE in die tien jaren rond de 40.000 penningen uitgegeven.
De subsidie die Patiëntenfederatie Nederland van het ministerie ontving, liep per dit jaar af. Reden voor de federatie om ermee te stoppen en voor de NVVE om de penning met alle liefde weer te gaan uitgeven, ook voor niet-leden en overigens zonder daarvoor subsidie te ontvangen.
De penning van de NVVE is door de jaren heen door andere aanbieders gekopieerd, maar is nog altijd de meest bekende en meest gedragen uiting om niet tot reanimeren over te gaan - en nu weer verkrijgbaar vanuit het oude nest. •
Meer informatie: nvve.nl/penning
Niet-reanimeren-penning is terug op het oude nest
De Stichting Levenseinderegie wil dat de Tweede Kamer haar Wetsvoorstel Levenseinderegie bespreekt. Daarvoor zijn 40.000 handtekeningen nodig. De NVVE steunt het doel van meer zelfbeschikking, maar wil dat op een andere manier realiseren.
De Stichting Levenseinderegie vindt dat onder de huidige euthanasiewet, de Wet toetsing levensbeëindiging op verzoek en hulp bij zelfdoding (Wtl), geen sprake is van zelfbeschikking en autonomie. Voorzitter Wim van Dijk: ‘Volgens de Wtl is euthanasie alleen mogelijk bij een medische aandoening. De arts bepaalt vervolgens of er sprake is van ondraaglijk en uitzichtloos lijden. Bij een voltooid leven krijg je nu geen euthanasie.’
Om dit te veranderen, maakte de Stichting Levenseinderegie een wetsvoorstel. In dit voorstel checkt een levenseindebegeleider alleen of een stervenswens vrijwillig en weloverwogen is en of de persoon goed geïnformeerd is over behandelmogelijkheden. Van Dijk: ‘Het is niet aan iemand anders om over jouw lijden te beslissen. Dat kan jij alleen zelf. Bij wilsonbekwaamheid geldt de wilsverklaring die is opgemaakt in wilsbekwame toestand. De wettelijke vertegenwoordiger mag dan beslissen.’
Er zijn twee grote verschillen tussen het voorstel van de Stichting Levenseinde-regie en het Wetsvoorstel Voltooid Leven van D66. Het voorstel van D66 gaat uit van een wet náást de Wtl, de Stichting Levenseinderegie wil één integrale wet voor iedereen, ziek of niet ziek. Het tweede verschil is dat D66 een leeftijds-grens stelt van 75 jaar; het voorstel van de stichting van Wim van Dijk doet dat niet. Als de levenseindebegeleider (iemand gespecialiseerd in medische, psychiatrische, psychologische of zingevings-problematiek) heeft gecontroleerd of aan de twee eisen is voldaan, kan hij de euthanasie verzorgen. Dat gaat net als nu, via een infuus of een drankje.
Bij wilsonbekwaamheid mag de levenseindebegeleider, de aanwezige arts of een naaste de euthanasie uitvoeren, zonder strafbaar te zijn. Als garantie voor medische zorgvuldigheid is altijd een arts uit een vrijwilligerspoule aanwezig. Van Dijk: ‘In ons voorstel is sprake van een optimale zelfbeschikking en autonomie.
Middel X is niet nodig, omdat de persoon euthanasie krijgt.’
De algemene ledenvergadering (ALV) van de NVVE besliste in juni 2022 dat de NVVE een ander pad kiest naar meer zelfbeschikking. Er is toen uitvoerig gesproken over een soortgelijk voorstel als van de Stichting Levenseinderegie. Bestuursvoorzitter Fransien van ter Beek zegt: ‘Het voorstel klinkt zonder meer sympathiek. De NVVE is vanzelfsprekend ook voor meer zelfbeschikking; dat is de kern van ons gedachtegoed. De doelen van de NVVE en de Stichting Levenseinderegie zijn hetzelfde. Maar de ALV besloot dat meer zelfbeschikking geregeld moet worden met een wet náást de Wtl. De Wtl, die de medische route naar euthanasie regelt, functioneert uitstekend. Veel mensen zijn en worden daarmee geholpen. Het is gevaarlijk aan die wet te gaan morrelen. Daarom vinden wij dat zelfbeschikking voor mensen die niet ziek zijn maar wel een stervenswens hebben, in een aparte wet geregeld moet worden. De ALV van juni 2022 droeg het bestuur op te beschermen van wat al bereikt is.’
Wim van Dijk ziet het risico van een verslechtering niet: ‘De verkiezings-programma’s voor de verkiezingen in 2023 laten zien dat een overgrote meerderheid in de Tweede Kamer op z’n minst de huidige euthanasiewet wil behouden. Er zijn ook minstens drie partijen die hulp bij zelfdoding uit het strafrecht willen halen. En verschillende opinieonderzoeken laten zien dat een grote meerderheid van de Nederlanders vindt dat ook bij een voltooid leven hulp bij zelfdoding mogelijk moet zijn. De tijd is rijp voor ons voorstel.’
De NVVE werkt momenteel aan de Meerjaren–strategie 2026-2030, omdat de huidige strategie eind 2025 afloopt. Tijdens de ALV in december 2024 werd ingestemd met drie leidende ambities. Dat zijn: brede maatschappelijke bewustwording over het levenseinde, optimale benutting van de bestaande mogelijkheden voor goede en humane levenseindezorg en het verruimen van de mogelijkheden tot zelfbeschikking. In de nieuwe strategie wordt uitgewerkt hoe de NVVE deze ambities wil verwezenlijken. Bij het verruimen van de mogelijkheden tot meer zelfbeschikking zal opnieuw worden bekeken wat de meest kansrijke opties zijn. •
Meer informatie over het wetsvoorstel: levenseinderegie.nl.
Stichting Levenseinderegie wil veel ruimere
euthanasiewet
'De NVVE laat haar geesteskind nu los en maakt het daarmee breed beschikbaar’, zei minister Edith Schippers van Volksgezondheid in 2017, ‘en dat verdient een groot compliment’.
Dat geesteskind was de niet-reanimeren-penning en amper tien jaar oud toen het in een nieuw oudergezin werd geplaatst. Nu, inmiddels acht jaar verder, is de penning terug op het oude en trotse nest, bij de NVVE. Kosten: 40 euro voor leden van de NVVE. De penning is nu ook beschikbaar voor niet-leden voor 55 euro. Willen niet-leden kennismaken met de NVVE, dan kunnen ze kiezen voor een eenjarig introductielidmaatschap van 15 euro met de penning voor de ledenprijs.
De Tweede Kamer was in 2017 weliswaar blij met de door de NVVE bedachte en inmiddels officieel erkende niet-reanimerenpenning, maar wilde dat die niet gekoppeld was aan het verplichte lidmaatschap van een vereniging. De NVVE had voet bij stuk kunnen houden, maar streefde er nu eenmaal naar dat de penning zo breed mogelijk verkrijgbaar en inzetbaar zou worden. Vanuit de NVVE bezien klopte dus de dramatiek in Schippers’ woorden ‘geesteskind’ en ‘loslaten’ toen akkoord werd gegaan met de overdracht aan Patiëntenfederatie Nederland.
De geschiedenis van de penning getuigt van een creatieve geest. Al in 1997 introduceerde de NVVE een zogeheten niet-reanimerenpas, een kaartje met daarop de naam, geboortedatum, foto en handtekening van de drager die niet gereanimeerd wilde worden. Maar hulpverleners gaan in de regel meteen aan de slag met reanimeren en zoeken niet eerst in broekzakken of portefeuilles naar een pasje. Vandaar dat een aanvullende penning aan een halsketting beschikbaar werd gesteld die verwees naar het pasje. In 2006 verving de NVVE beide door een gepersonaliseerde niet-reanimerenpenning. Die maakte voor hulpverleners direct duidelijk wie de drager was en wat zijn intentie ermee was.
De officiële erkenning kwam een paar jaar later. Minister van Volksgezondheid Ab Klink verklaarde in 2010 dat de penning van de NVVE vanaf dat moment werd beschouwd als een schriftelijke wilsverklaring en dus rechtsgeldig is. Sindsdien valt de penning onder de Wet op de Geneeskundige Behandelingsovereenkomst (WGBO). Daarin staat dat schriftelijke wensen van patiënten die zich niet meer kunnen uitspreken over hun behandeling gerespecteerd dienen te worden door hulpverleners.
Al vanaf de geboorte van deze vondst van de NVVE was het succes enorm. Zeker zodra er weer eens aandacht voor de penning was in de media stroomden de verzoeken binnen. Zoals in 2014 na een artikel in het Algemeen Dagblad, toen in een week tijd 1.700 penningen werden besteld. In het laatste jaar dat de penning onder de hoede was van de NVVE kwamen 4.529 aanvragen binnen. Leden betaalden er 37,50 euro voor, veel minder dan de werkelijke kosten. Desalniettemin heeft de NVVE in die tien jaren rond de 40.000 penningen uitgegeven.
De subsidie die Patiëntenfederatie Nederland van het ministerie ontving, liep per dit jaar af. Reden voor de federatie om ermee te stoppen en voor de NVVE om de penning met alle liefde weer te gaan uitgeven, ook voor niet-leden en overigens zonder daarvoor subsidie te ontvangen.
De penning van de NVVE is door de jaren heen door andere aanbieders gekopieerd, maar is nog altijd de meest bekende en meest gedragen uiting om niet tot reanimeren over te gaan - en nu weer verkrijgbaar vanuit het oude nest. •
Meer informatie: nvve.nl/penning
Niet-reanimeren-penning is terug op het oude nest