1
Zolder, kelder en bergingen zijn goede plekken om te starten, omdat er spullen staan die je vaak al jaren niet hebt aangeraakt. De kans dat je ze gaat missen is klein, dat motiveert om ze van de hand te doen.
2
Begin niet met foto’s en brieven! Dikke kans dat deze zoveel emoties en herinneringen oproepen, dat je nergens meer aan toekomt.
3
Over het algemeen geldt dat de omvang telt: begin met de grote spullen en eindig met de kleine.
4
Sta stil bij de gedachte dat er ooit iemand de tijd moet nemen om door je spullen te gaan. En vraag je af: wie wordt er gelukkiger van als ik dit bewaar? Is het antwoord (uiteindelijk) ‘niemand’, dan kan het weg.
5
Vertel je dierbaren wat je van plan bent. Misschien willen ze helpen en zelfs spullen hebben. Heb je waardevolle items zoals een kunstcollectie? Check of zij deze willen overnemen. Zo niet, dan kun je op zoek naar andere liefhebbers.
6
Oude liefdesbrieven, souvenirs: er zijn ongetwijfeld persoonlijke memorabilia die je koestert, maar die voor anderen niet van waarde zijn. Deze kun je bewaren in een ‘weggooidoos’. De inhoud kunnen je dierbaren te zijner tijd ongezien weggooien.
7
Is opruimen met je levenseinde voor ogen te confronterend? Beschouw het dan als voorbereiding op een eventuele verhuizing. Ook dat is een goede aanleiding om te ontspullen.
Tips om te ‘ontspullen’
In Zweden is het een traditie om met familieleden een huis op te ruimen voordat de dood zich aandient. ‘Döstädning’ noemen ze dat, een ritueel dat je helpt om te reflecteren op je leven. Door de erfstukken te scheiden van de rommel orden je je waardevolle herinneringen. De waarde hiervan toont de Zweedse schrijfster Margareta Magnusson in haar boek Opruimen voor je doodgaat, de edele Zweedse kunst van het opruimen (2017). Hoe je het aanpakt? Zeven tips:
Miranda Schutten en Nico Remers:
Nico Remers (68) is een verwoed verzamelaar van kunst, espressokopjes, Mariabeelden, geweien en Andy Warhol-items. Miranda Schutten (56) houdt van foto’s, blikjes en oude schalen. Het echtpaar (samengesteld gezin met zes uitwonende kinderen en twee kleinkinderen) woont dan ook in een ‘gezellig vol huis’. Dat besefte Nico nog eens extra toen hij acht jaar geleden darmkanker kreeg. ‘Opeens realiseerde ik me: als ik er niet meer ben, wat heb ik dan een handel. En wat doe ik dan de kinderen aan.’ Hij herstelde, maar het gevoel bleef. ‘Ik vind het een voorrecht om te midden van mijn geliefde verzameling te kunnen wonen, maar weet ook dat het voor mijn nabestaanden een last kan zijn.’ Dat zag Nico ook bij zijn eigen moeder. ‘Zij woonde in een huurflat die we binnen korte tijd leeg moesten opleveren. Mijn zussen en ik hebben echt haast moeten maken.’
Met volle aandacht > Het helpt als er geen tijdsdruk op zit, weet Miranda van de tijd dat ze háár moeders huis leegruimde. ‘Ze is overleden met behulp van palliatieve sedatie en heeft bewust afscheid kunnen nemen. Daardoor hebben we ook kunnen bespreken welke spullen belangrijk voor haar waren. Bovendien had ze een koophuis, we konden als kinderen zelf het tempo bepalen waarin we opruimden. Uiteindelijk hebben we er een jaar voor uitgetrokken. Met volle aandacht hebben we alles door onze handen laten gaan.’ Al tastte ze soms in het duister over de herkomst van de bezittingen. Miranda: ‘Het was nog mooier geweest als ik de verhalen erbij had gekend.’
Vandaar dat Miranda en Nico het voor hun eigen nageslacht anders aanpakken. Zo zijn ze bezig om een boek van hun verzamelingen aan te leggen. Elk item leggen ze vast op foto met een beschrijving waarom en wanneer het is aangekocht en wat de waarde is, zowel in geld als gevoel. Miranda: ‘De kinderen hebben echt niet in de gaten wat hier allemaal staat en hangt, of wat het kost. In het boek beschrijven we het verhaal bij onze collector’s items.’ Nico: ‘Als je het opschrijft, dan blijft het, vinden we. Dan zegt het de kinderen ook wat. Ik wil dit bij het volle verstand doen, in onze goede jaren. En niet wanneer ik ziek ben of in de rouw, want dan heb ik er de rust niet voor. Dat heb ik gezien bij mijn eerste vrouw, zij is in 2009 overleden. Haar laatste maanden waren moeilijk, ze had zoveel pijn. Dan kan je dit soort dingen er niet bij hebben.’
Prachtige gesprekken > Miranda: ‘Het is veel fijner om in het leven van alledag af en toe stil te staan bij wat belangrijk voor je is, ook in materieel opzicht. En om het daar dan over te hebben met je dierbaren. Dat benadruk ik ook in mijn werk van ritueel begeleider: als je over het levenseinde praat, dan betekent dat heus niet dat je over drie seconden dood neervalt. Mijn ervaring is juist dat het prachtige gesprekken op kan leveren, waar je allemaal wijzer van wordt.’ •
Yvonne en Monique Schoonis:
Foto's: Carel van Hees
Van onze dagelijkse huisraad en praktische bezittingen tot onze gekoesterde collector’s items en delicate familie-erfstukken: we verzamelen een berg spullen in ons leven. Wat gebeurt daar eigenlijk mee als we er niet meer zijn? Laten we dat aan onze nabestaanden over of nemen we de regie in eigen hand? Zussen Yvonne en Monique Schoonis en echtpaar Miranda Schutten en Nico Remers kiezen voor het laatste. • Teus Lebbing
'Samen bedachten we wie we er blij mee konden maken’
Opruimen vóór je dood?
Anneke Schoonis-van Stiphout, de moeder van Yvonne (67) en Monique (63), liet het leven niet graag op z’n beloop, ook niet toen ze op haar 85e begon te sukkelen met haar gezondheid. Ze had haar hart verpand aan het ‘knalgrote’ huis waar ze vier kinderen had opgevoed, samen met haar man die in 1994 was overleden. Toch besloot ze in 2017 naar een beter behapbaar appartement te verhuizen en begon ze alvast met opruimen. Yvonne: ‘Ze was een regelnicht, net als wij. Maar helaas bleek dat ze acute leukemie had. Ze ging zo snel achteruit dat we het appartement moesten afblazen. Maar dat gold niet voor de opruiming. Haar bed stond beneden in de woonkamer. Alles wat we leeghaalden, ging ter goedkeuring langs haar. Samen bedachten we wie of welke instelling we er blij mee konden maken.’
Juweeltjes > Zo leerden de dochters ook de geschiedenis achter de spullen kennen. En ontdekten zij soms juweeltjes, bijvoorbeeld in de periode dat Monique’s schoondochter net bevallen was van een meisje. ‘Mam zei: “Kijk eens in die kast, op dat smalle plankje.” Daar lag een doosje met een klein ringetje erin, dat zij zelf van haar vader had gekregen. Ze vertelde erbij dat het aanvankelijk een van de twee oorbelletjes was geweest van een van haar jong overleden tantes. “Die wil ik aan mijn achterkleinkind geven”, zei ze resoluut. Hadden we dit na haar overlijden gevonden, dan hadden wij het bijzondere verhaal erachter natuurlijk helemaal gemist.’
Een andere bijzondere opbrengst is het boek vol familiegeschiedenis in foto’s, stambomen, archiefstukken en brieven dat Monique heeft gemaakt. ‘Ik was er samen met mijn moeder aan begonnen, totdat het te zwaar werd voor haar. We hebben jong onze broer verloren en later onze vader. De herinneringen aan die periodes bezorgden haar een te zwaar gemoed.’ Na moeders overlijden in december 2017 heeft Monique het project weer opgepakt met als resultaat een boek ‘zo dik als een ouderwets telefoonboek’, waar alle nabestaanden van genieten. Yvonne: ‘Het is zo bijzonder. Als ik het doorblader, komt onze hele voorgeschiedenis tot leven.’
Directheid > De tijd rondom de ziekte en het overlijden van hun moeder was intensief, maar o zo waardevol en dierbaar, concluderen de zussen. Yvonne: ‘De winst zit ’m in het proces samen. De hele familie was bij het opruimen betrokken, ook onze andere zus, de kinderen en kleinkinderen. Kwam er iemand langs, dan vroeg ons mam: “En? Heeft iemand nog iets nodig?”’ Monique: ‘Sommigen schrokken weleens van haar directheid. Maar zo wilde ze het graag. Ze waakte ervoor dat wij met een vol huis bleven zitten. En beleefde op deze manier allemaal mooie afscheidsmomenten.’
1
Zolder, kelder en bergingen zijn goede plekken om te starten, omdat er spullen staan die je vaak al jaren niet hebt aangeraakt. De kans dat je ze gaat missen is klein, dat motiveert om ze van de hand te doen.
2
Begin niet met foto’s en brieven! Dikke kans dat deze zoveel emoties en herinneringen oproepen, dat je nergens meer aan toekomt.
3
Over het algemeen geldt dat de omvang telt: begin met de grote spullen en eindig met de kleine.
4
Sta stil bij de gedachte dat er ooit iemand de tijd moet nemen om door je spullen te gaan. En vraag je af: wie wordt er gelukkiger van als ik dit bewaar? Is het antwoord (uiteindelijk) ‘niemand’, dan kan het weg.
5
Vertel je dierbaren wat je van plan bent. Misschien willen ze helpen en zelfs spullen hebben. Heb je waardevolle items zoals een kunstcollectie? Check of zij deze willen overnemen. Zo niet, dan kun je op zoek naar andere liefhebbers.
6
Oude liefdesbrieven, souvenirs: er zijn ongetwijfeld persoonlijke memorabilia die je koestert, maar die voor anderen niet van waarde zijn. Deze kun je bewaren in een ‘weggooidoos’. De inhoud kunnen je dierbaren te zijner tijd ongezien weggooien.
7
Is opruimen met je levenseinde voor ogen te confronterend? Beschouw het dan als voorbereiding op een eventuele verhuizing. Ook dat is een goede aanleiding om te ontspullen.
Tips om te ‘ontspullen’
In Zweden is het een traditie om met familieleden een huis op te ruimen voordat de dood zich aandient. ‘Döstädning’ noemen ze dat, een ritueel dat je helpt om te reflecteren op je leven. Door de erfstukken te scheiden van de rommel orden je je waardevolle herinneringen. De waarde hiervan toont de Zweedse schrijfster Margareta Magnusson in haar boek Opruimen voor je doodgaat, de edele Zweedse kunst van het opruimen (2017). Hoe je het aanpakt? Zeven tips:
Nico Remers (68) is een verwoed verzamelaar van kunst, espressokopjes, Mariabeelden, geweien en Andy Warhol-items. Miranda Schutten (56) houdt van foto’s, blikjes en oude schalen. Het echtpaar (samengesteld gezin met zes uitwonende kinderen en twee kleinkinderen) woont dan ook in een ‘gezellig vol huis’. Dat besefte Nico nog eens extra toen hij acht jaar geleden darmkanker kreeg. ‘Opeens realiseerde ik me: als ik er niet meer ben, wat heb ik dan een handel. En wat doe ik dan de kinderen aan.’ Hij herstelde, maar het gevoel bleef. ‘Ik vind het een voorrecht om te midden van mijn geliefde verzameling te kunnen wonen, maar weet ook dat het voor mijn nabestaanden een last kan zijn.’ Dat zag Nico ook bij zijn eigen moeder. ‘Zij woonde in een huurflat die we binnen korte tijd leeg moesten opleveren. Mijn zussen en ik hebben echt haast moeten maken.’
Met volle aandacht > Het helpt als er geen tijdsdruk op zit, weet Miranda van de tijd dat ze háár moeders huis leegruimde. ‘Ze is overleden met behulp van palliatieve sedatie en heeft bewust afscheid kunnen nemen. Daardoor hebben we ook kunnen bespreken welke spullen belangrijk voor haar waren. Bovendien had ze een koophuis, we konden als kinderen zelf het tempo bepalen waarin we opruimden. Uiteindelijk hebben we er een jaar voor uitgetrokken. Met volle aandacht hebben we alles door onze handen laten gaan.’ Al tastte ze soms in het duister over de herkomst van de bezittingen. Miranda: ‘Het was nog mooier geweest als ik de verhalen erbij had gekend.’
Vandaar dat Miranda en Nico het voor hun eigen nageslacht anders aanpakken. Zo zijn ze bezig om een boek van hun verzamelingen aan te leggen. Elk item leggen ze vast op foto met een beschrijving waarom en wanneer het is aangekocht en wat de waarde is, zowel in geld als gevoel. Miranda: ‘De kinderen hebben echt niet in de gaten wat hier allemaal staat en hangt, of wat het kost. In het boek beschrijven we het verhaal bij onze collector’s items.’ Nico: ‘Als je het opschrijft, dan blijft het, vinden we. Dan zegt het de kinderen ook wat. Ik wil dit bij het volle verstand doen, in onze goede jaren. En niet wanneer ik ziek ben of in de rouw, want dan heb ik er de rust niet voor. Dat heb ik gezien bij mijn eerste vrouw, zij is in 2009 overleden. Haar laatste maanden waren moeilijk, ze had zoveel pijn. Dan kan je dit soort dingen er niet bij hebben.’
Prachtige gesprekken > Miranda: ‘Het is veel fijner om in het leven van alledag af en toe stil te staan bij wat belangrijk voor je is, ook in materieel opzicht. En om het daar dan over te hebben met je dierbaren. Dat benadruk ik ook in mijn werk van ritueel begeleider: als je over het levenseinde praat, dan betekent dat heus niet dat je over drie seconden dood neervalt. Mijn ervaring is juist dat het prachtige gesprekken op kan leveren, waar je allemaal wijzer van wordt.’ •
Miranda Schutten en Nico Remers:
Anneke Schoonis-van Stiphout, de moeder van Yvonne (67) en Monique (63), liet het leven niet graag op z’n beloop, ook niet toen ze op haar 85e begon te sukkelen met haar gezondheid. Ze had haar hart verpand aan het ‘knalgrote’ huis waar ze vier kinderen had opgevoed, samen met haar man die in 1994 was overleden. Toch besloot ze in 2017 naar een beter behapbaar appartement te verhuizen en begon ze alvast met opruimen. Yvonne: ‘Ze was een regelnicht, net als wij. Maar helaas bleek dat ze acute leukemie had. Ze ging zo snel achteruit dat we het appartement moesten afblazen. Maar dat gold niet voor de opruiming. Haar bed stond beneden in de woonkamer. Alles wat we leeghaalden, ging ter goedkeuring langs haar. Samen bedachten we wie of welke instelling we er blij mee konden maken.’
Juweeltjes > Zo leerden de dochters ook de geschiedenis achter de spullen kennen. En ontdekten zij soms juweeltjes, bijvoorbeeld in de periode dat Monique’s schoondochter net bevallen was van een meisje. ‘Mam zei: “Kijk eens in die kast, op dat smalle plankje.” Daar lag een doosje met een klein ringetje erin, dat zij zelf van haar vader had gekregen. Ze vertelde erbij dat het aanvankelijk een van de twee oorbelletjes was geweest van een van haar jong overleden tantes. “Die wil ik aan mijn achterkleinkind geven”, zei ze resoluut. Hadden we dit na haar overlijden gevonden, dan hadden wij het bijzondere verhaal erachter natuurlijk helemaal gemist.’
Een andere bijzondere opbrengst is het boek vol familiegeschiedenis in foto’s, stambomen, archiefstukken en brieven dat Monique heeft gemaakt. ‘Ik was er samen met mijn moeder aan begonnen, totdat het te zwaar werd voor haar. We hebben jong onze broer verloren en later onze vader. De herinneringen aan die periodes bezorgden haar een te zwaar gemoed.’ Na moeders overlijden in december 2017 heeft Monique het project weer opgepakt met als resultaat een boek ‘zo dik als een ouderwets telefoonboek’, waar alle nabestaanden van genieten. Yvonne: ‘Het is zo bijzonder. Als ik het doorblader, komt onze hele voorgeschiedenis tot leven.’
Directheid > De tijd rondom de ziekte en het overlijden van hun moeder was intensief, maar o zo waardevol en dierbaar, concluderen de zussen. Yvonne: ‘De winst zit ’m in het proces samen. De hele familie was bij het opruimen betrokken, ook onze andere zus, de kinderen en kleinkinderen. Kwam er iemand langs, dan vroeg ons mam: “En? Heeft iemand nog iets nodig?”’ Monique: ‘Sommigen schrokken weleens van haar directheid. Maar zo wilde ze het graag. Ze waakte ervoor dat wij met een vol huis bleven zitten. En beleefde op deze manier allemaal mooie afscheidsmomenten.’
Yvonne en Monique Schoonis:
Van onze dagelijkse huisraad en praktische bezittingen tot onze gekoesterde collector’s items en delicate familie-erfstukken: we verzamelen een berg spullen in ons leven. Wat gebeurt daar eigenlijk mee als we er niet meer zijn? Laten we dat aan onze nabestaanden over of nemen we de regie in eigen hand? Zussen Yvonne en Monique Schoonis en echtpaar Miranda Schutten en Nico Remers kiezen voor het laatste. • Teus Lebbing
Opruimen vóór je dood?
'Samen bedachten we wie we er blij mee konden maken’