De angst voor afhankelijkheid van de arts is een motivatie voor ons om te streven naar aanvullende mogelijkheden.

De ledenpeiling werd gehouden onder de ruim tienduizend mensen die deelnemen aan de NVVE-ledenpanels. Zij worden geregeld bevraagd over hun mening met betrekking tot zaken die de nvve aangaan. De meest recente peiling ging over de euthanasiewet die in april twintig jaar bestond. Ook andere hulpverlener De peiling laat drie opvallende uitkomsten zien, vinden de twee Ledenadviesraad-leden. De eerste is dat ruim een derde van de respondenten aangeeft dat speciaal opgeleide hulpverleners mensen zónder medische klachten zouden moeten kunnen helpen bij een waardig sterven. Kroon: ‘De communis opinio tot nu toe is dat een huisarts dit moet doen, vanwege zijn vertrouwensband met de patiënt. Maar als mensen gevraagd wordt te kiezen tussen de huisarts of een speciaal opgeleide hulpverlener, dan geeft een geringe meerderheid de voorkeur aan de hulpverlener. Nog nooit eerder is dit zo duidelijk uit peilingen naar voren gekomen.’ Uit een andere vraag blijkt dat een kwart van de respondenten slechte ervaringen heeft met de afhankelijkheid van de arts bij euthanasie of iemand kent die dat heeft. Volgens de euthanasiewet is de arts de enige die euthanasie mag verlenen, mits aan de zorgvuldigheidseisen is voldaan. Ruim de helft van de respondenten zegt deze afhankelijkheid als een probleem te ervaren. Bijna driekwart onderschrijft de stelling dat iemand die om euthanasie vraagt, te afhankelijk is van de mening van de arts. Kroon: ‘Het groeiende draagvlak voor een andere, gespecialiseerde hulpverlener voor die rol is interessant. De angst voor afhankelijkheid van de arts is een motivatie voor ons om te streven naar aanvullende mogelijkheden. Als Ledenadviesraad willen we daar extra aandacht voor vragen bij het bestuur van de NVVE.’ Wachtlijst Expertisecentrum Samenhangend met deze uitkomsten is de leden nog een tweede uitkomst opgevallen, die heeft betrekking op de wachttijden bij het Expertisecentrum Euthanasie. Die gelden niet alleen voor mensen met complexe euthanasieverzoeken (zoals bij psychiatrische klachten), maar inmiddels ook voor de minder complexe verzoeken. Van de respondenten zegt 4,3 procent zelf op de wachtlijst te staan of iemand in zijn directe omgeving te kennen die dat lot treft. Van de respondenten vindt 92 procent dat de minister zou moeten ingrijpen om de wachtlijsten te verkorten. Kroon: ‘Er is sprake van zo’n grote toeloop dat het Expertisecentrum niet meer de achtervang kan bieden die het voorheen bood. Daarmee dreigt een reserve-optie voor veel mensen te vervallen. Ook hierbij zou de optie van een gespecialiseerde hulpverlener misschien verlichting kunnen bieden.’ Voorzichtigheid De derde uitkomst die de Ledenadviesraad opvallend noemt, is dat 70 procent van de respondenten vindt dat er een door de overheid gereguleerd middel beschikbaar moet komen waarmee mensen zelf hun leven op een waardige manier kunnen beëindigen. Iets meer dan een kwart vindt dat zo’n middel overal, vrij en legaal verkrijgbaar zou moeten zijn. Kroon: ‘Leden zijn dus wel voor een autonome route, maar ze zijn zich kennelijk ook bewust van de risico’s van vrije en legale beschikbaarheid van zo’n middel. Als nvve worden wij er weleens op aangesproken: waarom doen jullie daar toch zo moeilijk over?! Maar in de uitkomsten zien wij dat onze voorzichtigheid door de leden wordt ondersteund. Dat is iets om te koesteren en als Ledenadviesraad zullen we die voorzichtigheid ook zeker bewaken.’•

Kern van zijn voorstel is dat Van Dijk aanpassing wenst van de euthanasiewetgeving. Hij stelt dat artsen niet kunnen oordelen over ‘ondraaglijk en uitzichtloos lijden’ en evenmin in staat zijn een objectief oordeel te vellen over de vraag of ‘een andere redelijke oplossing mogelijk is’. Hij wil daarom dat deze twee zorgvuldigheidseisen uit de euthanasiewet komen te vervallen. Van Dijk benoemt ook dat SCEN-artsen niet meer nodig zullen zijn als zijn voorstel werkelijkheid wordt, wat impliceert dat hij ook de eis van ‘consultatie’ afgeschaft wil hebben (SCEN staat voor Steun en Consultatie Euthanasie Nederland). De uitvoering van euthanasie zou in handen moeten komen van Levenseindebegeleiders (voorlopig de arts). De toetsing door de regionale toetsingscommissies euthanasie (RTE’s) moet eveneens worden afgeschaft. 

RvB ontraadt voorstel

Het voorstel van Wim van Dijk zou een drastische koerswijziging van de NVVE betekenen. De Raad van Bestuur herkent de door Van Dijk genoemde knelpunten, maar vindt aanpassing van de euthanasiewet niet de juiste oplossing. De Raad van Bestuur ontraadt het voorstel dan ook. 

In haar beleidsnota Vrijheid van Sterven maakt de NVVE zich sterk voor drie routes: de medische route (euthanasie), de hulpverlenersroute en de autonome route. De NVVE wil élk van deze drie routes mogelijk maken of verbeteren. Fransien van ter Beek: ‘Wij zien de euthanasiewet als een verworvenheid die we moeten beschermen. Daarnáást willen we de mogelijkheden voor zelfbeschikking vergroten. Door de – nu nog strafbare – hulpverlenersroute te legaliseren. En door de autonome route toegankelijker te maken middels betere verkrijgbaarheid van stervensmiddelen.’

Grote risico’s

Het voorstel van Van Dijk om de medische route om te bouwen tot de hulpverlenersroute zou in de ogen van de Raad van Bestuur een vermindering van keuze-opties betekenen. Bovendien brengt aanpassing van de euthanasiewet grote risico’s met zich mee. Politieke partijen die terughoudend zijn op het gebied van het zelfgekozen levenseinde kunnen aanpassing van de wet aangrijpen om juist nieuwe drempels in te bouwen. De Raad van Bestuur zet liever in op bescherming van de huidige euthanasiewet, het verbeteren van de uitvoeringspraktijk en daarnaast op de ontwikkeling van nieuwe wetgeving die de hulpverlenersroute en de autonome route mogelijk maken. ‘De Raad van Bestuur ziet in het voorstel wel een aantal constructieve elementen waar we graag mee verder gaan bij het bepleiten van de hulpverlenersroute. Náást de medische route’, aldus Van ter Beek.

Het voorstel van Van Dijk en de reactie van de Raad van Bestuur staan vanaf 11 mei op nvve.nl/alv. •

NVVE-lid Wim van Dijk heeft een voorstel ingediend om het beleid van de vereniging aan te passen. Het voorstel heeft de steun van minimaal twintig leden en komt daarom aan de orde in het Ledenoverleg van 19 mei en in de Algemene Ledenvergadering van 25 juni.