illustratie: peter de wit
In de rubriek Opinie leveren auteurs een bijdrage aan de discussie over euthanasie en het levenseinde. Dat doen zij op persoonlijke titel. Martien Versteegh is redacteur van Relevant.
Uit een onderzoek van Trouw in maart van het afgelopen jaar bleek dat ruim 40 procent van de mensen graag euthanasie zou willen wanneer zij hun leven als voltooid zien. Voor een meerderheid daarvan (57 procent) speelt daarbij mee dat ze hun naasten niet willen belasten. De directeuren van de ouderenbonden KBO-PCOB en ANBO spreken in een artikel in diezelfde krant hierover hun zorgen uit. We zouden verkeerd bezig zijn, het zou zelfs schrijnend zijn als de doodswens van mensen wordt beïnvloed door angst om een belasting te zijn voor hun omgeving. Anneke Sipkens, van de ANBO, meent dat het ook te maken heeft met angst voor verslechterende zorg. Alweer dat woord ‘angst’.
Ik luister naar een interview van Matthijs van Nieuwkerk met zangeres Anouk over haar meest recente album. Ze hebben het op een gegeven moment over haar prachtige nummer When I die. Anouk heeft een DNA-onderzoek laten doen waaruit blijkt dat het risico op dementie voor haar groot is. ‘Als ik niet meer voor mezelf kan zorgen, niet meer mijn eigen kont af kan vegen, dan wil ik dat het klaar is’, zegt ze in niet mis te verstane woorden. ‘Ook voor mijn man en kinderen. Het lijkt mij vreselijk als je kinderen iedere keer naar een verpleeghuis moeten gaan en zich schuldig voelen als ze een keer niet gaan. […] Ik zou euthanasie willen en mijn kinderen niet belasten met de zorg voor mij. Ik wil dat ze normaal verder kunnen leven.’
Mijn moeder wilde geen vreemden aan haar bed, dus zorgden wij voor haar. Het was voor ons beiden misschien wel de mooiste periode uit ons gezamenlijke leven. Ik had er niets van willen missen. Maar het had ook niet veel langer moeten duren, want ik was op. En dat wist ze. Of dat heeft meegespeeld bij het bepalen van het moment waarop ze om euthanasie verzocht, weet ik niet. En gelukkig maar, want als ze me dat had laten weten, zou ik heel hard hebben geprotesteerd. Ik vermoed echter dat het wel zo is en ik kan daar alleen maar intens dankbaar voor zijn.
Ze was ons dankbaar voor onze zorg, maar er zat ook een grens aan wat ze van ons wilde vragen.
Dat is liefde. Ik geloof dat het zelden de enige reden is voor mensen om euthanasie te willen. Maar het is toch prachtig dat het meeweegt? Natuurlijk moet niemand uit angst zo’n grote beslissing hoeven te nemen, maar onze relaties met familie, geliefden en vrienden zijn heel bepalend in het leven. Het zou bizar zijn als dat aan het einde ervan opeens niet meer zou mogen meewegen. •
Een vader zegt tegen zijn volwassen kinderen dat hij het leven eigenlijk niets meer vindt, maar dat hij natuurlijk nog zal blijven voor hen. Diezelfde kinderen zeggen tegen hun vader dat ze daar blij om zijn, want ze wíllen hun vader natuurlijk niet verliezen. Maar de bezoekjes aan het verpleeghuis beginnen wél steeds zwaarder te wegen. Dus voor hen blíjven hoeft hij niet, hoe verdrietig het afscheid ook zal zijn.
Een man zegt tegen zijn geliefde dat hij haar niet langer wil opzadelen met de zorg voor hem en zij kan alleen maar snikkend zeggen dat ze het heel fijn vindt om voor hem te zorgen. Al slaapt ze al maanden niet goed genoeg meer en kan ze eigenlijk niet meer.
Eindeloos veel scenario’s kan ik bedenken waarin mensen niet durven delen wat ze diep vanbinnen voelen. Misschien durven ze het niet eens te onderkennen. Dat maakt een eerlijk gesprek eindeloos ingewikkeld. Het gaat om de intentie.
Kiezen voor euthanasie omdat je je naasten niet wil belasten - bij veel mensen weegt dat mee in hun afweging. Sommigen vinden dat een kwalijke zaak; het zou voortkomen uit angst. Voor Martien Versteegh is het juist een teken van ultieme liefde.
Opinie
Ik hoor haar praten en krijg tranen in mijn ogen. Niet omdat ik angst hoor in haar verhaal. Integendeel. Ik hoor alleen maar liefde.
Ik weet niet of ze ook bang is voor gebrekkige zorg. Ze ziet zichzelf gewoon niet in een verpleeghuis. Dat geldt voor veel mensen, denk ik. Het geldt in ieder geval voor mij. Ik voel geen angst als ik dat zeg. Het is een sterke wens. Ik wil niet afhankelijk zijn. Ik wil niet dat anderen langdurig voor me moeten zorgen. De vergrijzing is een probleem. Als er niets verandert, schijnt dat binnen veertig jaar een op de drie mensen in de zorg zou moeten werken. Dat is natuurlijk niet haalbaar. Het boezemt mij geen angst in. Sommige verworvenheden zijn niet voor altijd, dat hebben we te accepteren. We gaan mogelijk minder goede zorg krijgen. Maar hopelijk mag en kan ik dan wél zelf besluiten wanneer het genoeg is geweest en kiezen voor een waardige dood.
We zouden meer moeten praten over de dood, over wat onze wensen zijn en waar we wél bang voor zijn. Het is de enige manier om in de buurt te komen van weten wat een ander voelt en wil. Maar als het hierover gaat, geloof ik ook dat honderd procent eerlijkheid een illusie is. Anouk vertelt dat ze het er met man en kinderen over heeft gehad. Wat hun reactie was, krijgen we niet te horen. Vaak zullen dierbaren zeggen dat ze niet willen dat iemand voor het einde kiest. Ten eerste omdat het zo definitief en verdrietig is. Ten tweede omdat we het vreselijk vinden om het tegenovergestelde uit te spreken.
illustratie: peter de wit
Opinie
Mijn moeder wilde geen vreemden aan haar bed, dus zorgden wij voor haar. Het was voor ons beiden misschien wel de mooiste periode uit ons gezamenlijke leven. Ik had er niets van willen missen. Maar het had ook niet veel langer moeten duren, want ik was op. En dat wist ze. Of dat heeft meegespeeld bij het bepalen van het moment waarop ze om euthanasie verzocht, weet ik niet. En gelukkig maar, want als ze me dat had laten weten, zou ik heel hard hebben geprotesteerd. Ik vermoed echter dat het wel zo is en ik kan daar alleen maar intens dankbaar voor zijn.
Ze was ons dankbaar voor onze zorg, maar er zat ook een grens aan wat ze van ons wilde vragen.
Dat is liefde. Ik geloof dat het zelden de enige reden is voor mensen om euthanasie te willen. Maar het is toch prachtig dat het meeweegt? Natuurlijk moet niemand uit angst zo’n grote beslissing hoeven te nemen, maar onze relaties met familie, geliefden en vrienden zijn heel bepalend in het leven. Het zou bizar zijn als dat aan het einde ervan opeens niet meer zou mogen meewegen. •
Een vader zegt tegen zijn volwassen kinderen dat hij het leven eigenlijk niets meer vindt, maar dat hij natuurlijk nog zal blijven voor hen. Diezelfde kinderen zeggen tegen hun vader dat ze daar blij om zijn, want ze wíllen hun vader natuurlijk niet verliezen. Maar de bezoekjes aan het verpleeghuis beginnen wél steeds zwaarder te wegen. Dus voor hen blíjven hoeft hij niet, hoe verdrietig het afscheid ook zal zijn.
Een man zegt tegen zijn geliefde dat hij haar niet langer wil opzadelen met de zorg voor hem en zij kan alleen maar snikkend zeggen dat ze het heel fijn vindt om voor hem te zorgen. Al slaapt ze al maanden niet goed genoeg meer en kan ze eigenlijk niet meer.
Eindeloos veel scenario’s kan ik bedenken waarin mensen niet durven delen wat ze diep vanbinnen voelen. Misschien durven ze het niet eens te onderkennen. Dat maakt een eerlijk gesprek eindeloos ingewikkeld. Het gaat om de intentie.
Ik hoor haar praten en krijg tranen in mijn ogen. Niet omdat ik angst hoor in haar verhaal. Integendeel. Ik hoor alleen maar liefde.
Ik weet niet of ze ook bang is voor gebrekkige zorg. Ze ziet zichzelf gewoon niet in een verpleeghuis. Dat geldt voor veel mensen, denk ik. Het geldt in ieder geval voor mij. Ik voel geen angst als ik dat zeg. Het is een sterke wens. Ik wil niet afhankelijk zijn. Ik wil niet dat anderen langdurig voor me moeten zorgen. De vergrijzing is een probleem. Als er niets verandert, schijnt dat binnen veertig jaar een op de drie mensen in de zorg zou moeten werken. Dat is natuurlijk niet haalbaar. Het boezemt mij geen angst in. Sommige verworvenheden zijn niet voor altijd, dat hebben we te accepteren. We gaan mogelijk minder goede zorg krijgen. Maar hopelijk mag en kan ik dan wél zelf besluiten wanneer het genoeg is geweest en kiezen voor een waardige dood.
We zouden meer moeten praten over de dood, over wat onze wensen zijn en waar we wél bang voor zijn. Het is de enige manier om in de buurt te komen van weten wat een ander voelt en wil. Maar als het hierover gaat, geloof ik ook dat honderd procent eerlijkheid een illusie is. Anouk vertelt dat ze het er met man en kinderen over heeft gehad. Wat hun reactie was, krijgen we niet te horen. Vaak zullen dierbaren zeggen dat ze niet willen dat iemand voor het einde kiest. Ten eerste omdat het zo definitief en verdrietig is. Ten tweede omdat we het vreselijk vinden om het tegenover-gestelde uit te spreken.
Uit een onderzoek van Trouw in maart van het afgelopen jaar bleek dat ruim 40 procent van de mensen graag euthanasie zou willen wanneer zij hun leven als voltooid zien. Voor een meerderheid daarvan (57 procent) speelt daarbij mee dat ze hun naasten niet willen belasten. De directeuren van de ouderenbonden KBO-PCOB en ANBO spreken in een artikel in diezelfde krant hierover hun zorgen uit. We zouden verkeerd bezig zijn, het zou zelfs schrijnend zijn als de doodswens van mensen wordt beïnvloed door angst om een belasting te zijn voor hun omgeving. Anneke Sipkens, van de ANBO, meent dat het ook te maken heeft met angst voor verslechterende zorg. Alweer dat woord ‘angst’.
Ik luister naar een interview van Matthijs van Nieuwkerk met zangeres Anouk over haar meest recente album. Ze hebben het op een gegeven moment over haar prachtige nummer When I die. Anouk heeft een DNA-onderzoek laten doen waaruit blijkt dat het risico op dementie voor haar groot is. ‘Als ik niet meer voor mezelf kan zorgen, niet meer mijn eigen kont af kan vegen, dan wil ik dat het klaar is’, zegt ze in niet mis te verstane woorden. ‘Ook voor mijn man en kinderen. Het lijkt mij vreselijk als je kinderen iedere keer naar een verpleeghuis moeten gaan en zich schuldig voelen als ze een keer niet gaan. […] Ik zou euthanasie willen en mijn kinderen niet belasten met de zorg voor mij. Ik wil dat ze normaal verder kunnen leven.’
Kiezen voor euthanasie omdat je je naasten niet wil belasten - bij veel mensen weegt dat mee in hun afweging. Sommigen vinden dat een kwalijke zaak; het zou voortkomen uit angst. Voor Martien Versteegh is het juist een teken van ultieme liefde.
