De ledenpeiling had een respons van ruim tweeduizend leden. Van alle sterfgevallen dit jaar overlijdt naar schatting 4,5 procent na euthanasie. Zo’n 20 tot 25 procent sterft met palliatieve sedatie. Dat percentage is de laatste jaren fors gestegen, in 2005 was het 8. Een zeer klein percentage (0,5) koos bewust om te stoppen met eten en drinken (bsted). Hoeveel mensen er sterven na een behandelverbod, wordt niet geregistreerd.
Palliatieve sedatie > Van de respondenten die ervaring hadden met palliatieve sedatie, vond 62 procent dit een waardige manier van sterven. 23 procent vond het onwaardig. Euthanasie en palliatieve sedatie zijn nogal eens ‘communicerende vaten’ en dat blijkt ook uit de peiling, stelt Erik (voormalig huisarts). ‘Als euthanasie niet mogelijk is om wat voor reden dan ook, is palliatieve sedatie vaak tweede keus. Veel opmerkingen van leden gingen over de – slechte – communicatie eromheen. Er zijn veel misverstanden en onbegrip over.’
Als zelfbeschikking en eigen regie het uitgangspunt zijn, zouden euthanasie en palliatieve sedatie gelijkwaardige, begaanbare wegen naar het levenseinde moeten zijn, vinden de twee adviesraadsleden. Daniella: ‘Wij hebben de indruk dat palliatieve sedatie van medici en overheid de voorkeur krijgt boven euthanasie. Voor artsen is palliatieve sedatie normaal medisch handelen en dus eenvoudiger. De overheid geeft veel voorlichting over en subsidie aan organisaties die zich bezighouden met palliatieve sedatie. Daaruit krijg je het vermoeden – bewijzen kun je het niet – dat het strategie is om die optie te bevorderen.’
Bewust stoppen met eten en drinken > Uit de ledenpeiling komt naar voren dat bewust stoppen met eten en drinken weliswaar een waardig sterven tot gevolg kan hebben, maar dat dit in de praktijk lang niet altijd het geval is. Voor jongere mensen met een goede conditie kan het proces bovendien erg lang duren of zelfs mislukken.
Erik, die het in zijn omgeving heeft meegemaakt, zegt erover: ‘Voor mij is stoppen met eten en drinken de ultieme daad van zelfbeschikking. Maar op de uitvoering verkijken mensen zich nogal eens. Voor de betrokkene en de naasten is het een enorme klus. En je hebt er goede begeleiding van je huisarts bij nodig.’ Daniella: ‘Ook voor zorgverleners is het soms heel moeilijk. Als er een legale laatstewilpil beschikbaar zou zijn, zou je dan voor deze optie kiezen? Ik niet in ieder geval!’
Behandelverbod > Niet alle behandelverboden worden gerespecteerd, zo blijkt uit de peiling. 86 procent van de respondenten gaf aan dat het wel gebeurt. ‘In 14 procent is het dus nog een probleem. Dat vind ik opvallend’, zegt Daniella, die het met haar moeder heeft meegemaakt. Erik vult aan: ‘Iedere hulpverlener wéét dat er zoiets als een behandelverbod bestaat. Dat ze er niet naar handelen, is vooral gênant.’
In de uitkomsten als geheel zien Daniella en Erik een reden voor de NVVE om de ‘mouwen op te stropen’ voor zelfbeschikking en eigen regie. Erik: ‘Daar is een meerderheid van de Nederlanders voorstander van. Maar om het écht te realiseren, is er nog een lange weg te gaan. Enerzijds wat betreft wet- en regelgeving: euthanasie is weliswaar wettelijk geregeld, maar zelfbeschikking en eigen regie zijn in Nederland geen grondrecht. Anderzijds in de uitvoering: er moet beter worden gecommuniceerd over het levenseinde en de mogelijkheden daartoe.’ •
In juli hield de NVVE een ledenpeiling over palliatieve sedatie, bewust stoppen met eten en drinken en het behandelverbod. In de uitkomsten lezen Daniella Buis en Erik Sloot van de Ledenadviesraad vooral een aansporing om een meer fundamenteel debat te voeren over zelfbeschikking en eigen regie. Erik: ‘Wat dat betreft is er nog veel te winnen.’ • Els Wiegant
De ledenpeiling had een respons van ruim tweeduizend leden. Van alle sterfgevallen dit jaar overlijdt naar schatting 4,5 procent na euthanasie. Zo’n 20 tot 25 procent sterft met palliatieve sedatie. Dat percentage is de laatste jaren fors gestegen, in 2005 was het 8. Een zeer klein percentage (0,5) koos bewust om te stoppen met eten en drinken (bsted). Hoeveel mensen er sterven na een behandelverbod, wordt niet geregistreerd.
Palliatieve sedatie > Van de respondenten die ervaring hadden met palliatieve sedatie, vond 62 procent dit een waardige manier van sterven. 23 procent vond het onwaardig. Euthanasie en palliatieve sedatie zijn nogal eens ‘communicerende vaten’ en dat blijkt ook uit de peiling, stelt Erik (voormalig huisarts). ‘Als euthanasie niet mogelijk is om wat voor reden dan ook, is palliatieve sedatie vaak tweede keus. Veel opmerkingen van leden gingen over de – slechte – communicatie eromheen. Er zijn veel misverstanden en onbegrip over.’
Als zelfbeschikking en eigen regie het uitgangspunt zijn, zouden euthanasie en palliatieve sedatie gelijkwaardige, begaanbare wegen naar het levenseinde moeten zijn, vinden de twee adviesraadsleden. Daniella: ‘Wij hebben de indruk dat palliatieve sedatie van medici en overheid de voorkeur krijgt boven euthanasie. Voor artsen is palliatieve sedatie normaal medisch handelen en dus eenvoudiger. De overheid geeft veel voorlichting over en subsidie aan organisaties die zich bezighouden met palliatieve sedatie. Daaruit krijg je het vermoeden – bewijzen kun je het niet – dat het strategie is om die optie te bevorderen.’
Bewust stoppen met eten en drinken > Uit de ledenpeiling komt naar voren dat bewust stoppen met eten en drinken weliswaar een waardig sterven tot gevolg kan hebben, maar dat dit in de praktijk lang niet altijd het geval is. Voor jongere mensen met een goede conditie kan het proces bovendien erg lang duren of zelfs mislukken.
Erik, die het in zijn omgeving heeft meegemaakt, zegt erover: ‘Voor mij is stoppen met eten en drinken de ultieme daad van zelfbeschikking. Maar op de uitvoering verkijken mensen zich nogal eens. Voor de betrokkene en de naasten is het een enorme klus. En je hebt er goede begeleiding van je huisarts bij nodig.’ Daniella: ‘Ook voor zorgverleners is het soms heel moeilijk. Als er een legale laatstewilpil beschikbaar zou zijn, zou je dan voor deze optie kiezen? Ik niet in ieder geval!’
Behandelverbod > Niet alle behandelverboden worden gerespecteerd, zo blijkt uit de peiling. 86 procent van de respondenten gaf aan dat het wel gebeurt. ‘In 14 procent is het dus nog een probleem. Dat vind ik opvallend’, zegt Daniella, die het met haar moeder heeft meegemaakt. Erik vult aan: ‘Iedere hulpverlener wéét dat er zoiets als een behandelverbod bestaat. Dat ze er niet naar handelen, is vooral gênant.’
In de uitkomsten als geheel zien Daniella en Erik een reden voor de NVVE om de ‘mouwen op te stropen’ voor zelfbeschikking en eigen regie. Erik: ‘Daar is een meerderheid van de Nederlanders voorstander van. Maar om het écht te realiseren, is er nog een lange weg te gaan. Enerzijds wat betreft wet- en regelgeving: euthanasie is weliswaar wettelijk geregeld, maar zelfbeschikking en eigen regie zijn in Nederland geen grondrecht. Anderzijds in de uitvoering: er moet beter worden gecommuniceerd over het levenseinde en de mogelijkheden daartoe.’ •
In juli hield de NVVE een ledenpeiling over palliatieve sedatie, bewust stoppen met eten en drinken en het behandelverbod. In de uitkomsten lezen Daniella Buis en Erik Sloot van de Ledenadviesraad vooral een aansporing om een meer fundamenteel debat te voeren over zelfbeschikking en eigen regie. Erik: ‘Wat dat betreft is er nog veel te winnen.’ • Els Wiegant