Illustratie: Bernet Ragetli
Hulp nodig? De NVVE houdt op vijftig locaties in het land Spreekuren wilsverklaringen voor leden. Ook is er een telefonisch spreekuur (of via beeldbellen).
Op nvve.nl/spreekuren kunt u een afspraak maken. Dat kan ook telefonisch: (020) 620 06 90. Bent u niet in staat om naar een spreekuur te komen? Dan kan een NVVE-consulent eventueel bij u thuis komen.
Je leest veel over levenstestamenten. Zijn die nodig voor mijn medische wensen?
Nee. In een levenstestament beschrijft u wat er moet gebeuren als u door ziekte (zoals dementie) of een ongeval niet meer in staat bent zelf te handelen of te beslissen. Een levenstestament wordt opgesteld bij de notaris en kost dus geld, ook als u er een verandering in aan wilt brengen. Wilt u alleen uw wensen rond medische zaken of uw levenseinde vastleggen, dan is de gang naar de notaris overbodig. Wilt u andere zaken regelen, dan kan een levenstestament wél handig zijn. Uw financiële zaken bijvoorbeeld, of wat er met uw huis moet gebeuren als u niet meer thuis kunt wonen. In een levenstestament kunt u ook een gevolmachtigde aanwijzen die namens u beslissingen daarover kan nemen. Met de volmacht medische beslissingen van de nvve wijst u ook een gevolmachtigde aan, maar dan betreft het uitsluitend beslissingen over medische zaken. •
Blijven wilsverklaringen altijd geldig?
Ja, tenzij u ze aanpast. Dat mag overigens te allen tijde. Het is wel aan te raden om eens in de zoveel tijd te kijken of u nog achter uw wensen staat en het er met uw (huis)arts over te hebben. Zo weet uw arts zeker dat u nog steeds wilt wat u heeft opgeschreven. Overigens maakt het niet uit waar u uw wensen opschrijft. Als u de datum en uw handtekening erbij zet, is het ook rechtsgeldig als dat op een velletje papier is. Alleen uzelf hoeft te tekenen, niet uw huisarts, partner of familieleden. Zorg ervoor dat altijd de laatste versies bij de huisarts in het dossier zitten.
Die gesprekken zijn belangrijk, hè?
Ja, enorm belangrijk! Over uw wensen spreken met uw huisarts is een must, zeker als u – ooit – euthanasie zou willen. Het is immers de arts aan wie u dat verzoek richt. De arts kan het weigeren, hij is niet verplicht er gehoor aan te geven. Hoe beter uw arts weet wat u wilt en in welke omstandigheden, hoe groter de kans dat hij handelt overeenkomstig uw wensen. Het is ook goed als uw naasten – familie, goede vrienden misschien – weten hoe u over uw levenseinde denkt. Wellicht moeten ze eraan wennen. U kunt ze dan uitleggen waarom u bepaalde keuzes maakt. Dat kan de acceptatie ervan vergroten. Familieleden kunnen een arts of andere hulpverlener er bovendien op wijzen dat u een behandelverbod of euthanasieverzoek heeft.
Lastig: beschrijven wanneer je dood wilt als je nog springlevend bent…
Ja, dat is het ook. Daarom blijft dit ‘klusje’ bij veel mensen soms jaren op de stapel liggen. Verderop in dit blad (pagina 10) vertellen Mirte en Valentijn Kerklaan hoe zij te werk zijn gegaan. Nadat ze al vaak terloops over de wensen rond hun levenseinde hadden gesproken, besloten zij een dag in hun agenda te reserveren om hun gedachten aan te scherpen en op te schrijven. Ze laten het een tijdje bezinken, zetten de puntjes op de i en gaan er daarna over in gesprek met hun kinderen en huisarts.
En vergeet niet, zoals een slogan van de NVVE luidt: ‘Elke dag is een mooie dag voor je wilsverklaring’.
Wat schrijf ik dan in die ‘persoonlijke aanvulling’
Dat bepaalt ieder voor zich natuurlijk. Bij een euthanasieverzoek beschrijft u wat u verstaat onder ‘ondraaglijk lijden’. De euthanasiewet schrijft namelijk voor dat een arts u alleen euthanasie mag geven als hij – onder andere – zich ervan heeft overtuigd dat u ‘ondraaglijk en uitzichtloos’ lijdt. Wat ondraaglijk lijden voor u inhoudt, kunt u alleen zelf bepalen. Beschrijf daarom zo concreet mogelijk wanneer het lijden voor u ondraaglijk is, wanneer het leven zo weinig kwaliteit heeft dat u liever wilt sterven. In de persoonlijke aanvulling op het behandelverbod omschrijft u de omstandigheden waarin u niet (verder) behandeld wilt worden. Hulpverleners zijn verplicht zich aan zo’n verbod te houden. Het betekent overigens niet dat uw arts dan niets meer voor u mag of kan doen. Hij moet er wel voor zorgen dat u zo min mogelijk pijn en ongemak ervaart.
Waarom zou ik schriftelijke wilsverklaringen opstellen? Ik kan toch gewoon zeggen wat ik wel of niet wil?
Dat is nu juist het punt. Er kunnen zich situaties voordoen waarin u dat niet meer kunt, situaties waarin u wilsonbekwaam bent. Als u de informatie van een arts niet kunt begrijpen, niet snapt wat de gevolgen van uw besluit zijn of als u geen besluit meer kunt nemen, dan bent u wilsonbekwaam. U kunt bijvoorbeeld na een ongeluk in coma raken. Of zo ver in een dementieproces komen dat u bent vergeten dat u graag euthanasie wilde. Een schriftelijke wilsverklaring vervangt een mondeling verzoek als u uw wensen niet meer kenbaar kunt maken. Wilsverklaringen opstellen helpt u bovendien om na te denken en met uw naasten en (huis)arts te praten over uw levenseinde.
Wat is het verschil tussen die wilsverklaringen?
Met een euthanasieverzoek geeft u aan dat u onder bepaalde omstandigheden euthanasie zou willen krijgen. In de ‘persoonlijke aanvulling’ kunt u die omstandigheden nauwkeurig omschrijven. In het behandelverbod staat wanneer u niet (meer) medisch behandeld wilt worden. Ook hier kunt u in de ‘persoonlijke aanvulling’ beschrijven in welke situaties dat voor u opgaat. Met de volmacht medische beslissingen kunt u iemand (en eventueel een tweede persoon) aanwijzen die u vertegenwoordigt als u zelf geen medische beslissingen meer kunt nemen.
Op 1 oktober houdt de NVVE weer haar jaarlijkse Dag van de Wilsverklaring. Vorig jaar namen er zo’n vijftienhonderd mensen aan deel. De wilsverklaring is een onderwerp dat veel vragen blijft oproepen. Daarom in deze Relevant een kleine selectie • Els Wiegant
Wat is het: wilsverklaring of wilsverklaringen?
Het meervoud is correct. Bij de NVVE kennen we drie wilsverklaringen: het schriftelijk euthanasieverzoek, het schriftelijk behandelverbod en de volmacht medische beslissingen. Leden kunnen de wilsverklaringen online (gratis) invullen of de papieren versie bestellen (€ 10,00 administratiekosten).
Illustratie: Bernet Ragetli
Die gesprekken zijn belangrijk, hè?
Ja, enorm belangrijk! Over uw wensen spreken met uw huisarts is een must, zeker als u – ooit – euthanasie zou willen. Het is immers de arts aan wie u dat verzoek richt. De arts kan het weigeren, hij is niet verplicht er gehoor aan te geven. Hoe beter uw arts weet wat u wilt en in welke omstandigheden, hoe groter de kans dat hij handelt overeenkomstig uw wensen. Het is ook goed als uw naasten – familie, goede vrienden misschien – weten hoe u over uw levenseinde denkt. Wellicht moeten ze eraan wennen. U kunt ze dan uitleggen waarom u bepaalde keuzes maakt. Dat kan de acceptatie ervan vergroten. Familieleden kunnen een arts of andere hulpverlener er bovendien op wijzen dat u een behandelverbod of euthanasieverzoek heeft.
Lastig: beschrijven wanneer je dood wilt als je nog springlevend bent…
Ja, dat is het ook. Daarom blijft dit ‘klusje’ bij veel mensen soms jaren op de stapel liggen. Verderop in dit blad (pagina 10) vertellen Mirte en Valentijn Kerklaan hoe zij te werk zijn gegaan. Nadat ze al vaak terloops over de wensen rond hun levenseinde hadden gesproken, besloten zij een dag in hun agenda te reserveren om hun gedachten aan te scherpen en op te schrijven. Ze laten het een tijdje bezinken, zetten de puntjes op de i en gaan er daarna over in gesprek met hun kinderen en huisarts.
En vergeet niet, zoals een slogan van de NVVE luidt: ‘Elke dag is een mooie dag voor je wilsverklaring’.
Wat schrijf ik dan in die ‘persoonlijke aanvulling’
Dat bepaalt ieder voor zich natuurlijk. Bij een euthanasieverzoek beschrijft u wat u verstaat onder ‘ondraaglijk lijden’. De euthanasiewet schrijft namelijk voor dat een arts u alleen euthanasie mag geven als hij – onder andere – zich ervan heeft overtuigd dat u ‘ondraaglijk en uitzichtloos’ lijdt. Wat ondraaglijk lijden voor u inhoudt, kunt u alleen zelf bepalen. Beschrijf daarom zo concreet mogelijk wanneer het lijden voor u ondraaglijk is, wanneer het leven zo weinig kwaliteit heeft dat u liever wilt sterven. In de persoonlijke aanvulling op het behandelverbod omschrijft u de omstandigheden waarin u niet (verder) behandeld wilt worden. Hulpverleners zijn verplicht zich aan zo’n verbod te houden. Het betekent overigens niet dat uw arts dan niets meer voor u mag of kan doen. Hij moet er wel voor zorgen dat u zo min mogelijk pijn en ongemak ervaart.
Waarom zou ik schriftelijke wilsverklaringen opstellen? Ik kan toch gewoon zeggen wat ik wel of niet wil?
Dat is nu juist het punt. Er kunnen zich situaties voordoen waarin u dat niet meer kunt, situaties waarin u wilsonbekwaam bent. Als u de informatie van een arts niet kunt begrijpen, niet snapt wat de gevolgen van uw besluit zijn of als u geen besluit meer kunt nemen, dan bent u wilsonbekwaam. U kunt bijvoorbeeld na een ongeluk in coma raken. Of zo ver in een dementieproces komen dat u bent vergeten dat u graag euthanasie wilde. Een schriftelijke wilsverklaring vervangt een mondeling verzoek als u uw wensen niet meer kenbaar kunt maken. Wilsverklaringen opstellen helpt u bovendien om na te denken en met uw naasten en (huis)arts te praten over uw levenseinde.
Wat is het verschil tussen die wilsverklaringen?
Met een euthanasieverzoek geeft u aan dat u onder bepaalde omstandigheden euthanasie zou willen krijgen. In de ‘persoonlijke aanvulling’ kunt u die omstandigheden nauwkeurig omschrijven. In het behandelverbod staat wanneer u niet (meer) medisch behandeld wilt worden. Ook hier kunt u in de ‘persoonlijke aanvulling’ beschrijven in welke situaties dat voor u opgaat. Met de volmacht medische beslissingen kunt u iemand (en eventueel een tweede persoon) aanwijzen die u vertegenwoordigt als u zelf geen medische beslissingen meer kunt nemen.
Keer op keer blijkt dat de maníér waarop iemand sterft, van groot belang is. Dat geldt vanzelfsprekend voor de persoon die sterft, maar het heeft ook invloed op de rouwverwerking van de nabestaanden. De plek waar iemand overlijdt, heeft invloed op die kwaliteit van sterven. Thuis, omringd door je dierbaren: dat willen de meeste mensen. Maar kan dat ook altijd • Martien Versteegh
Wat is het: wilsverklaring of wilsverklaringen?
Het meervoud is correct. Bij de NVVE kennen we drie wilsverklaringen: het schriftelijk euthanasieverzoek, het schriftelijk behandelverbod en de volmacht medische beslissingen. Leden kunnen de wilsverklaringen online (gratis) invullen of de papieren versie bestellen (€ 10,00 administratiekosten).