Foto: shody careman
Wilsverklaring in de maak
Valentijn: ‘Zoals wij het zien, groeit onze wilsverklaring met ons mee. Het is geen statisch document dat we vanaf nu in de la opbergen. Onze bedoeling is regelmatig te checken of-ie nog bij ons past.’
Mirte: ‘Maar eerst is het prioriteit om onze wensen bespreekbaar te maken met de huisarts. Of eigenlijk: huisartsen. Er werken er drie in de praktijk.’
Valentijn: ‘Het is een antroposofische praktijk, dus we zijn erg benieuwd hoe onze huisartsen aankijken tegen onze wilsverklaringen. Wordt vervolgd!’ •
Valentijn: ‘Wel hadden ze wat twijfel rondom Mirtes niet-reanimatie-wens. Want een van onze dochters heeft eens iemand gereanimeerd en die is er goed uitgekomen. Dus waarom zou dat niet voor Mirte gelden?’
Mirte: ‘Inderdaad ben ik daar uitgesproken in. Ik wil het risico niet lopen dat ik na een reanimatie geen cent meer waard ben. We hebben uitgelegd dat ik daarover altijd nog van gedachten kan veranderen. We hebben onze dochters trouwens aangemoedigd om er zelf mee aan de slag te gaan. Daar schrokken zij wel van, ze vinden zichzelf nog zó jong. Toch reageerde een dochter later: “Maar stel dat ik een ongeluk krijg en in coma raak, dan wil ik ook euthanasie.” Ik begrijp dat de drempel voor jonge mensen hoog is, toch is het ook voor hen raadzaam om een wilsverklaring te hebben.’
'De dood is nooit een taboe geweest in ons gezin. Net als over alles hebben we ook daar altijd makkelijk over gepraat’
Valentijn: ‘Bovendien is dat niet van de een op de andere dag gepiept. Mensen denken soms dat je met een wilsverklaring meteen de stekker eruit kunt trekken zodra je ziek wordt. Maar zo is het natuurlijk niet. Na een ongunstige diagnose treedt heus niet meteen je euthanasietraject in werking. Daar zitten vele stappen tussen. Dat is voor de kinderen nu ook veel duidelijker.’
Mirte: ‘Het sterfbed van Valentijns moeder heeft onze kinderen ook alert gemaakt. Ze schrokken ervan hoe eindeloos hun oma in leven werd gehouden. Zo zouden zij het voor ons of voor zichzelf niet willen. Dus toen we hen de wilsverklaringen mailden en uitnodigden om ze te bespreken, was de afspraak zo gepland.’
Valentijn: ‘Het is geen zwaar gesprek geworden. Sterker nog: binnen een uur waren we er doorheen en er heeft geen traan gevloeid. Wij zijn meer van de cynische humor als dingen spannend worden. Een dochter had de documenten gelezen, de ander niet. Zij kende onze denkrichting al, maar vond de details waarschijnlijk toch te confronterend.’
Mirte: ‘Maar allebei zegden ze meteen hun hulp toe en waren eensgezind: wij zullen er voor jullie zijn als het leven voor jullie geen waarde meer heeft. Het is hun schrikbeeld dat een van ons, net als hun oma, op een geriatrische afdeling terechtkomt.’
Na het positieve nieuws en de opluchting die langzaam indaalde, heeft het echtpaar de draad van het leven weer opgepakt. Inclusief het gesprek met hun twee dochters van 26 en 29 jaar over hun wilsverklaringen.
Mirte: ‘Dat dat eraan zat te komen, was voor hen geen verrassing natuurlijk. Ze weten dat het onderwerp bij ons leeft en de dood is nooit een taboe geweest in ons gezin. Net als over alles hebben we ook daar altijd makkelijk over gepraat.’
Valentijn: ‘Hoe weinig vanzelfsprekend dat is, realiseerden we ons weer na ons eerste interview voor de Relevant. Er waren mensen in onze omgeving die bang of afwijzend reageerden. Zo van: moet dat nou, met zo’n verhaal in een blaadje?’
Mirte: ‘Onze oudste dochter heeft het aan vrienden laten lezen. Een van de reacties was dat wij alleen aan onszelf dachten en geen oog voor de kinderen zouden hebben. Daar schrok onze dochter gelukkig niet van. Rustig heeft ze uitgelegd dat we dat juist wel hadden. Dat ze er respect voor heeft dat we eigen regie willen hebben over ons sterven zodra ons leven ondraaglijk en uitzichtloos is. En dat wij zo’n moeilijke beslissing juist niet bij de kinderen hebben neergelegd.’
Hoe raadzaam het is om een wilsverklaring te hebben, weten we allemaal. En toch: zie je levenseindewensen maar eens op papier te krijgen en vervolgens te overleggen met je familie en huisarts. Dat is best een toer, waar je jarenlang tegenaan kunt hikken. Mirte (57) en Valentijn (58) Kerklaan uit Gouda – dertig jaar getrouwd, twee dochters en drie kleinkinderen – zitten midden in dat proces en Relevant volgt het echtpaar op de voet. In het vorige nummer vertelden ze hoe zij hun wensen hebben geformuleerd en welke afwegingen zij daarbij maakten. De volgende stap is om de tafel gaan met de kinderen. Hoe reageren hun dochters op hun wilsverklaringen? • Teus Lebbing
Mirte en Valentijn hebben veelbewogen maanden achter de rug. Begin augustus overleed Valentijns moeder na een ziekbed met, in Valentijns woorden, ‘veel zinloos lijden’. Kort daarna – hun wilsverklaring was nog maar net geschreven – bleek Valentijn een niet-onschuldige vorm van huidkanker op zijn hoofd te hebben. Een operatie en weken van onzekerheid volgden. Gelukkig kwam er goed nieuws: de kanker is niet uitgezaaid.
Mirte: ‘Wekenlang hadden we het beest recht in de bek gekeken, heel confronterend. Je dagelijkse routine valt dan echt in het niet, merkte ik. Niets is meer vanzelfsprekend.’
Valentijn: ‘Ik realiseerde me hoe goed het is dat we onze wilsverklaring op papier hebben gezet. En hoe mooi mijn leven is geweest en hoe dankbaar ik daarvoor ben, mocht de uitslag slecht zijn. Ik ben blij dat ik dat kon constateren. Dat is de winst van onze levenshouding: we hebben altijd nu geleefd en stellen nooit iets uit tot later.’
Mirte: ‘Valentijn reageerde in die onzekere weken ook praktisch. Zo dook hij in ons testament om ervoor te zorgen dat hij mij goed zou achterlaten. Dat hij zich zo om mij bekommerde, vond ik eigenlijk heel fijn van hem.’
Valentijn, met een lach: ‘Nu weten we tenminste dat we ook dát goed geregeld hebben.’
Valentijn: ‘Zoals wij het zien, groeit onze wilsverklaring met ons mee. Het is geen statisch document dat we vanaf nu in de la opbergen. Onze bedoeling is regelmatig te checken of-ie nog bij ons past.’
Mirte: ‘Maar eerst is het prioriteit om onze wensen bespreekbaar te maken met de huisarts. Of eigenlijk: huisartsen. Er werken er drie in de praktijk.’
Valentijn: ‘Het is een antroposofische praktijk, dus we zijn erg benieuwd hoe onze huisartsen aankijken tegen onze wilsverklaringen. Wordt vervolgd!’ •
Wilsverklaring in de maak
Foto's: Shody Careman
Valentijn: ‘Wel hadden ze wat twijfel rondom Mirtes niet-reanimatie-wens. Want een van onze dochters heeft eens iemand gereanimeerd en die is er goed uitgekomen. Dus waarom zou dat niet voor Mirte gelden?’
Mirte: ‘Inderdaad ben ik daar uitgesproken in. Ik wil het risico niet lopen dat ik na een reanimatie geen cent meer waard ben. We hebben uitgelegd dat ik daarover altijd nog van gedachten kan veranderen. We hebben onze dochters trouwens aangemoedigd om er zelf mee aan de slag te gaan. Daar schrokken zij wel van, ze vinden zichzelf nog zó jong. Toch reageerde een dochter later: “Maar stel dat ik een ongeluk krijg en in coma raak, dan wil ik ook euthanasie.” Ik begrijp dat de drempel voor jonge mensen hoog is, toch is het ook voor hen raadzaam om een wilsverklaring te hebben.’
Valentijn: ‘Bovendien is dat niet van de een op de andere dag gepiept. Mensen denken soms dat je met een wilsverklaring meteen de stekker eruit kunt trekken zodra je ziek wordt. Maar zo is het natuurlijk niet. Na een ongunstige diagnose treedt heus niet meteen je euthanasietraject in werking. Daar zitten vele stappen tussen. Dat is voor de kinderen nu ook veel duidelijker.’
Mirte: ‘Het sterfbed van Valentijns moeder heeft onze kinderen ook alert gemaakt. Ze schrokken ervan hoe eindeloos hun oma in leven werd gehouden. Zo zouden zij het voor ons of voor zichzelf niet willen. Dus toen we hen de wilsverklaringen mailden en uitnodigden om ze te bespreken, was de afspraak zo gepland.’
Valentijn: ‘Het is geen zwaar gesprek geworden. Sterker nog: binnen een uur waren we er doorheen en er heeft geen traan gevloeid. Wij zijn meer van de cynische humor als dingen spannend worden. Een dochter had de documenten gelezen, de ander niet. Zij kende onze denkrichting al, maar vond de details waarschijnlijk toch te confronterend.’
Mirte: ‘Maar allebei zegden ze meteen hun hulp toe en waren eensgezind: wij zullen er voor jullie zijn als het leven voor jullie geen waarde meer heeft. Het is hun schrikbeeld dat een van ons, net als hun oma, op een geriatrische afdeling terechtkomt.’
'De dood is nooit een taboe geweest in ons gezin. Net als over alles hebben we ook daar altijd makkelijk over gepraat’
Na het positieve nieuws en de opluchting die langzaam indaalde, heeft het echtpaar de draad van het leven weer opgepakt. Inclusief het gesprek met hun twee dochters van 26 en 29 jaar over hun wilsverklaringen.
Mirte: ‘Dat dat eraan zat te komen, was voor hen geen verrassing natuurlijk. Ze weten dat het onderwerp bij ons leeft en de dood is nooit een taboe geweest in ons gezin. Net als over alles hebben we ook daar altijd makkelijk over gepraat.’
Valentijn: ‘Hoe weinig vanzelfsprekend dat is, realiseerden we ons weer na ons eerste interview voor de Relevant. Er waren mensen in onze omgeving die bang of afwijzend reageerden. Zo van: moet dat nou, met zo’n verhaal in een blaadje?’
Mirte: ‘Onze oudste dochter heeft het aan vrienden laten lezen. Een van de reacties was dat wij alleen aan onszelf dachten en geen oog voor de kinderen zouden hebben. Daar schrok onze dochter gelukkig niet van. Rustig heeft ze uitgelegd dat we dat juist wel hadden. Dat ze er respect voor heeft dat we eigen regie willen hebben over ons sterven zodra ons leven ondraaglijk en uitzichtloos is. En dat wij zo’n moeilijke beslissing juist niet bij de kinderen hebben neergelegd.’
Mirte en Valentijn hebben veelbewogen maanden achter de rug. Begin augustus overleed Valentijns moeder na een ziekbed met, in Valentijns woorden, ‘veel zinloos lijden’. Kort daarna – hun wilsverklaring was nog maar net geschreven – bleek Valentijn een niet-onschuldige vorm van huidkanker op zijn hoofd te hebben. Een operatie en weken van onzekerheid volgden. Gelukkig kwam er goed nieuws: de kanker is niet uitgezaaid.
Mirte: ‘Wekenlang hadden we het beest recht in de bek gekeken, heel confronterend. Je dagelijkse routine valt dan echt in het niet, merkte ik. Niets is meer vanzelfsprekend.’
Valentijn: ‘Ik realiseerde me hoe goed het is dat we onze wilsverklaring op papier hebben gezet. En hoe mooi mijn leven is geweest en hoe dankbaar ik daarvoor ben, mocht de uitslag slecht zijn. Ik ben blij dat ik dat kon constateren. Dat is de winst van onze levenshouding: we hebben altijd nu geleefd en stellen nooit iets uit tot later.’
Mirte: ‘Valentijn reageerde in die onzekere weken ook praktisch. Zo dook hij in ons testament om ervoor te zorgen dat hij mij goed zou achterlaten. Dat hij zich zo om mij bekommerde, vond ik eigenlijk heel fijn van hem.’
Valentijn, met een lach: ‘Nu weten we tenminste dat we ook dát goed geregeld hebben.’
Hoe raadzaam het is om een wilsverklaring te hebben, weten we allemaal. En toch: zie je levenseindewensen maar eens op papier te krijgen en vervolgens te overleggen met je familie en huisarts. Dat is best een toer, waar je jarenlang tegenaan kunt hikken. Mirte (57) en Valentijn (58) Kerklaan uit Gouda – dertig jaar getrouwd, twee dochters en drie kleinkinderen – zitten midden in dat proces en Relevant volgt het echtpaar op de voet. In het vorige nummer vertelden ze hoe zij hun wensen hebben geformuleerd en welke afwegingen zij daarbij maakten. De volgende stap is om de tafel gaan met de kinderen. Hoe reageren hun dochters op hun wilsverklaringen? • Teus Lebbing