Wij horen geregeld schrijnende verhalen van mensen die niet ernstig ziek zijn, maar wel klaar zijn met leven en morgen niet meer wakker willen worden. Als er geen sprake is van stapeling van ouderdomsklachten kunnen deze mensen niet bij hun dokter terecht, want voor euthanasie komen ze niet in aanmerking. Met als gevolg dat sommigen geen andere uitweg zien dan in hun eentje op een verschrikkelijke manier een einde aan hun leven te maken. Met ook nog eens veel leed voor naasten en omstanders. Zo waren er vorig jaar 135 80-plussers die overgingen tot een zelfdoding, het merendeel op een gruwelijke en verminkende wijze. De harde cijfers: 50 van deze 80-plussers verhingen of verwurgden zich, 14 sprongen van grote hoogte, 4 wierpen zich voor een trein of metro, 9 mensen verdronken zichzelf, 31 beëindigden hun leven met medicatie of alcohol en 27 namen op een andere manier afscheid van het leven.

Dat moet toch anders kunnen, daar zijn we het binnen de NVVE wel over eens. Mensen met een weloverwogen en persistente doodswens moeten kunnen kiezen voor een zorgvuldige en waardige dood in eigen regie. We pleiten al jaren voor een legaal, waardig, veilig en betrouwbaar stervensmiddel waarmee mensen met zo’n weloverwogen doodswens op een waardige manier een einde aan hun leven kunnen maken.
Maar hoe geven we daar concreet invulling aan? De afgelopen jaren is het denken rond de zogeheten autonome route veranderd. Aan de ene kant is het gevoel toegenomen dat mensen zelf moeten kunnen beslissen over hun levenseinde zonder dat een arts daar iets over te zeggen heeft. Aan de andere kant zijn de zorgen over een dergelijke route ook gegroeid. Want waar het idee van een laatstewilmiddel op veel steun kan rekenen, neemt het af als de woorden ‘vrij verkrijgbaar’ worden toegevoegd. Uit onze ledenpeiling eerder dit jaar bleek dat 70 procent van de respondenten vindt dat er een door de overheid gereguleerd middel beschikbaar moet komen. Een kwart vindt dat zo’n middel overal, vrij en legaal verkrijgbaar zou moeten zijn.

In ons Meerjarenplan 2022-2026 hebben we afgesproken dat we als NVVE het denken over de autonome route willen herijken langs de ‘oude’ vragen. Zoals de vraag of het middel altijd voor iedereen en voor elke leeftijd beschikbaar moet komen. Of dat de vrijwilligheid altijd getoetst zou moeten worden. Zo nee, hoe misbruik voorkomen moet worden en zo ja, door wie dan?

Op 17 december gaan we na afloop van de Algemene Ledenvergadering met onze leden in gesprek over de voorwaarden waaronder we een laatstewilmiddel beschikbaar kunnen krijgen. Welke dilemma’s spelen daarbij een rol? Hoe vinden we een evenwicht tussen bescherming van kwetsbaren – een wezenlijk onderdeel van onze beschaving – en het recht op zelfbeschikking? 

We gaan samen op zoek naar antwoorden. De resultaten nemen we mee in het Actieprogramma Zelfbeschikking. Doet en denkt u mee? •