In mijn vorige column nodigde ik u uit om mee te doen aan een inhoudelijk debat over de wensen en grenzen rond de autonome route. Nou, dat was niet aan dovemansoren gericht! Een zaal vol betrokken leden en een levendig gesprek waren het resultaat. Duidelijk is dat onze leden vinden dat mensen zelf moeten kunnen beslissen over hun levenseinde. Nogal wiedes voor een vereniging met ‘vrijwillig levenseinde’ in de naam natuurlijk.
Als het gaat over de grenzen aan autonomie ontstaat een meer divers beeld. Er waren mensen die elke grens er een te veel vinden, anderen willen waarborgen om kwetsbaren te beschermen. Veel genoemd werden: leeftijd, vrijwilligheid, weloverwogenheid, veiligheid, wilsbekwaamheid en persistentie (volharding).
We discussieerden over de spanning tussen idealisme en realisme. Moeten we bijvoorbeeld een leeftijdsgrens accepteren om tot een politiek haalbare stap vooruit te komen? Conclusie: we blijven altijd ons ideaal najagen. Als NVVE vinden we principieel dat iedereen de vrijheid moet hebben om waardig te kunnen sterven; op de manier, de plek en het moment dat iemand zelf verkiest. Máár, we hebben ook oog voor de realiteit en steunen initiatieven die ons dichter bij onze doelen brengen, ook als die nog niet ideaal zijn.
Tot slot passeerde de vraag de revue: hoe autonoom kan de autonome route nou echt zijn? Begrippen als zelfbeschikking, autonomie en onafhankelijkheid liepen daarbij vaak door elkaar. Ja, u kunt autonoom keuzes maken en heeft de vrijheid om vorm en invulling te geven aan uw eigen leven, uw ‘biografie’. En ja, er is een recht op zelfbeschikking: u mag beslissen over uw eigen lichaam en in het verlengde daarvan over uw eigen leven, dat daar immers onlosmakelijk mee verbonden is.

Maar hoe onafhankelijk bent u nu echt in uw
doen en laten? In hoeverre kunt – en wilt – u iets 100 procent zelfstandig beslissen en uitvoeren in het leven? Ook bij de autonome route bent u nog altijd afhankelijk, bijvoorbeeld van de producent en leverancier van middelen. En misschien wilt u wel overleggen met familie, vrienden of professionals? Zodra er andere mensen bij betrokken zijn, omdat ze het middel moeten leveren of hun naasten willen bijstaan, ontstaan er problemen. Dan worden er voorwaarden gesteld.
Het leven is geen plicht, wel een recht. En het recht op leven betekent niet alleen het verbod om mensen van het leven te beroven, maar ook de verplichting het menselijk leven te beschermen. Bescherming van kwetsbaren is natuurlijk iets waar we in een beschaafde samenleving niet op tegen zijn. Maar hoe zit het met het recht op sterven?
Als NVVE willen wij meer mogelijkheden voor een vrijwillig levenseinde. Mensen met een weloverwogen en persistente doodswens moeten op een waardige manier een einde aan hun leven kunnen maken. Nu is de balans tussen veiligheid en vrijheid zoek. Om dat te doorbreken moeten we een weg vinden om ons ideaal te bereiken en óók de kwetsbaren te beschermen. Daar maken we werk van in het Actieprogramma Zelfbeschikking.
Leven is een recht, maar waardig sterven is dat ook!